Lepsza komunikacja, głębsze relacje

Trudności w budowaniu relacji i komunikacji mogą wpływać na codzienne życie, zarówno zawodowe, jak i osobiste. Grupa rozwoju kompetencji interpersonalnych to przestrzeń, w której możesz bezpiecznie rozwijać swoje umiejętności, zyskując pewność siebie i lepsze zrozumienie innych.

Jak działa grupa rozwoju kompetencji interpersonalnych

Rozwój kompetencji interpersonalnych i asertywności w grupie: znaczenie, proces i efekty psychologiczne
Kompetencje interpersonalne, a w szczególności umiejętność komunikowania się, rozumienia innych i wyrażania siebie w sposób konstruktywny, stanowią jedne z kluczowych zasobów psychologicznych w życiu jednostki. Trudności w tych obszarach mogą prowadzić do problemów w relacjach międzyludzkich, obniżonego poczucia własnej wartości, chronicznego stresu, a także zaburzeń psychicznych, takich jak depresja czy zaburzenia lękowe (Sęk, 2005). Jedną z efektywnych form wspierania rozwoju tych kompetencji jest udział w grupie rozwoju interpersonalnego, której specyficzną odmianą są grupy treningowe skupione na asertywności i komunikacji.

W tym artykule przeczytasz o znaczeniu kompetencji interpersonalnych i asertywności, założeniach pracy grupowej oraz korzyściach psychologiczne wynikających z udziału w tego typu warsztatach.

„Umiejętność wchodzenia w relacje, wyrażania siebie i słuchania innych, to nie wrodzony dar, lecz efekt uczenia się i doświadczenia społecznego.”
— Ewa Trzebińska, Emocje – funkcje, ekspresja, regulacja (2008)

Kompetencje interpersonalne

Kompetencje interpersonalne to zespół umiejętności umożliwiających skuteczne funkcjonowanie społeczne – zarówno w relacjach prywatnych, jak i zawodowych. Obejmują one m.in. zdolność do empatii, aktywnego słuchania, wyrażania emocji, radzenia sobie z konfliktem, a także zdolność do współpracy (Matczak, 2001). Braki w tych umiejętnościach często objawiają się wycofaniem społecznym, trudnością w budowaniu bliskich relacji, nieumiejętnością stawiania granic lub przeciwnie – nadmierną dominacją i impulsywnością w kontaktach z innymi (Tomaszewski, 1984). 

W literaturze psychologicznej kompetencje interpersonalne są silnie powiązane z pojęciem inteligencji emocjonalnej (Goleman, 1997/2014), która zakłada zdolność rozpoznawania i regulowania emocji własnych oraz innych osób, co z kolei warunkuje jakość relacji społecznych.

Asertywność jako element kompetencji interpersonalnych

Asertywność jest jedną z podstawowych umiejętności interpersonalnych. Oznacza zdolność do wyrażania własnych myśli, uczuć i potrzeb w sposób bezpośredni, uczciwy i odpowiedzialny, bez naruszania praw i granic innych ludzi (Jakubowska & Miniotaite, 1992). Osoby asertywne potrafią bronić swoich praw, mówić „nie” bez poczucia winy, a także konstruktywnie reagować na krytykę. Braki w zakresie asertywności mogą prowadzić do szeregu problemów psychicznych i emocjonalnych: od frustracji i napięcia, przez pasywność w relacjach, aż po agresję i konflikty interpersonalne. Trening asertywności, szczególnie w formie grupowej, pozwala na przełamywanie tych schematów poprzez praktykę i modelowanie zachowań (Lange & Jakubowski, 2007).

Grupa rozwoju interpersonalnego – założenia i struktura

Grupy rozwoju interpersonalnego mają swoje korzenie w psychologii humanistycznej, zwłaszcza w podejściu Carla Rogersa, który podkreślał znaczenie autentycznego kontaktu z drugim człowiekiem oraz doświadczenia akceptacji i empatii jako podstawy zmiany (Rogers, 2002). Współcześnie grupy te często integrują elementy psychoterapii grupowej, treningu umiejętności społecznych (TUS) oraz psychoedukacji. Cechą charakterystyczną grupy jest jej struktura – regularne spotkania (najczęściej co tydzień), zamknięta liczba uczestników oraz prowadzenie przez wyszkolonego terapeutę. Praca w grupie obejmuje m.in.:

  • symulacje sytuacji społecznych (odgrywanie scenek),
  • analizę interakcji między uczestnikami,
  • refleksję nad własnym stylem komunikacji,
  • ćwiczenia rozwijające empatię, aktywne słuchanie i stawianie granic.

Proces grupowy stwarza unikalne warunki do nauki – uczestnicy mogą obserwować swoje reakcje w czasie rzeczywistym, otrzymywać informację zwrotną oraz uczyć się poprzez naśladowanie bardziej efektywnych strategii zachowania.

Masz dość niezrozumienia i napięć w relacjach?

Zrób miejsce na autentyczne porozumienie

Psychologiczne korzyści z uczestnictwa w grupie

Badania potwierdzają, że udział w grupach rozwoju interpersonalnego przynosi wymierne korzyści w zakresie funkcjonowania społecznego i emocjonalnego. Do najczęściej wymienianych efektów należą:

  • Poprawa umiejętności komunikacyjnych – uczestnicy uczą się mówić w sposób bardziej jasny, spokojny i świadomy, co zwiększa skuteczność ich przekazu (Trzebińska, 2008).
  • Zwiększenie samoświadomości – obserwowanie własnych reakcji w interakcji z innymi pozwala lepiej rozumieć siebie i swoje potrzeby.
  • Rozwój empatii – konfrontowanie się z różnorodnością perspektyw i doświadczeń uczy słuchania bez oceniania oraz pogłębia zdolność do współodczuwania.
  • Redukcja lęku społecznego – poprzez bezpieczne eksperymentowanie z nowymi formami zachowania w grupie, uczestnicy uczą się regulowania napięcia w sytuacjach społecznych (Biel & Ziółkowska, 2000).
  • Zwiększenie poczucia sprawczości i pewności siebie – sukcesy w grupowych ćwiczeniach przekładają się na większe zaufanie do siebie w realnych relacjach.

Znaczenie grupy dla osób z wyzwaniami społecznymi

Szczególną wartość grupa może mieć dla osób wysoko wrażliwych (WWO), z doświadczeniem ADHD, spektrum autyzmu (ASD) lub zaburzeniami lękowymi. W ich przypadku trudności interpersonalne często mają charakter przewlekły i związane są zarówno z odmienną percepcją bodźców, jak i trudnością w czytaniu sygnałów społecznych (Attwood, 2015). Bezpieczna i strukturalnie przewidywalna grupa pozwala takim osobom na stopniowe budowanie kompetencji społecznych bez presji oceny czy pośpiechu.

sprawdź! przewidywalna, wspierająca struktura grupy

jest szczególnie polecana dla osób WWO, z ADHD czy ASD

Praca grupowa czy terapia indywidualna – co wybrać?

Choć terapia indywidualna pozostaje ważną formą pomocy psychologicznej, grupy rozwoju interpersonalnego oferują unikalne doświadczenie pracy „tu i teraz”, w realnym kontekście społecznym. Interakcje grupowe są autentyczne i niosą ze sobą bogactwo informacji zwrotnych, których nie da się w pełni odtworzyć w relacji jeden na jeden. Co więcej, obserwowanie innych uczestników i dzielenie się trudnościami sprzyja poczuciu wspólnoty i normalizacji problemów (Yalom & Leszcz, 2011). Kompetencje interpersonalne i asertywność są umiejętnościami, które można rozwijać przez całe życie. Współczesna psychologia jednoznacznie wskazuje, że odpowiednio zaprojektowane grupy rozwoju interpersonalnego są skutecznym narzędziem wsparcia, szczególnie dla osób doświadczających trudności w relacjach międzyludzkich. Grupa nie tylko umożliwia praktyczną naukę, ale również oferuje przestrzeń do doświadczania akceptacji, empatii i autentycznego kontaktu – wartości, które stanowią fundament zdrowia psychicznego.

Relacje nie muszą być źródłem stresu

Sprawdź, jak grupa może to zmienić - Przeczytaj więcej

Bibliografia

  • Attwood, T. (2015). Zespół Aspergera. Kompletny przewodnik. Gdańsk: Harmonia Universalis.
  • Biel, A., & Ziółkowska, M. (2000). Psychologia społeczna: zagadnienia ogólne. Warszawa: Scholar.
  • Goleman, D. (2014). Inteligencja emocjonalna. Poznań: Media Rodzina. (Oryg. wyd. 1997).
  • Jakubowska, U., & Miniotaite, D. (1992). Asertywność. Trening zachowań społecznych. Warszawa: Instytut Psychologii PAN.
  • Lange, A. J., & Jakubowski, P. (2007). Trening asertywności. Gdańsk: GWP.
  • Matczak, A. (2001). Psychologia różnic indywidualnych. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie Żak.
  • Rogers, C. (2002). Sposób bycia. Poznań: Zysk i S-ka.
  • Sęk, H. (2005). Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN.
  • Tomaszewski, T. (1984). Psychologia. Warszawa: PWN.
  • Trzebińska, E. (2008). Emocje – funkcje ekspresja regulacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
  • Yalom, I. D., & Leszcz, M. (2011). Psychoterapia grupowa. Teoria i praktyka. Kraków: UJ.